پيمان اوليس : غلبه بر وسوسه زمان حال
اولیس قهرمان افسانه ای پس از پیروزی در جنگ تروا داشت به سرزمین خود باز می گشت. لازم بود در قسمتی از مسیر بازگشت با کشتی از کنار نزدیک جزیره ای که سیرن های افسونگر در آن زندگی میکردند عبور کند. سیرن ها با خواندن ترانه های آهنگین دریانوردان را شیدا می کردند و آنها بی تاب و بی قرار به سوی جزیره ای که این زنان ساکن آن بودند میرفتند و کشتی آنها در برخورد با صخره های ساحل در هم میشکست و غرق میشد.
اولیس از یک طرف دلش میخواست این ترانه های افسانه ای و مشهور را بشنود و از طرف دیگر دلش نمیخواست جان خودش و خدمه کشتی را به خطر بیندازد. بنابراین نقشه ای کشید. او میدانست که اگر صدای نغمه ها به گوشش برسد بی اختیار به سمت صخره های جزیره کشیده میشود. مشکل او اولیس فعلی صاحب عقل و منطق نبود، بلکه اولیس غیرمنطقی آینده بود که با شنیدن صدای سیرن ها از خود بیخود م یشد. بنابراین اولیس به خدمه کشتی دستور داد او را با طناب به شکل محکمی به دکل اصلی کشتی ببندند. ملوان ها نیز گوش های خود را با موم پر کردند تا نتوانند صدای سیرن ها را بشنوند. به دستور اولیس ملوان ها می بایست بدون آنکه به ناله ها و التماس های او توجهی کنند در مسیر مستقیم به پیش میراندند.
اولیس میدانست که در شرایط آینده نمیتواند تصمیم درستی بگیرد. بنابراین به حکم عقل سلیم طوری برنامه چید که در آینده نتواند دست از پا خطا کند. این نوع پیمان که بین خود زمان حال ما با خود زمان آینده ما بسته میشود، به پیمان اولیس معروف است.
مثال هایی از پیمان اولیس در زندگی روزمره
در مورد ورزش پیمان اولیس به زبان ساده یعنی اینکه باید با یکی از دوستانم برای رفتن به ورزشگاه قرار بگذارم. فشار وفاداری به انجام پیمانی اجتماعی مانند آن است که مرا به دکل کشتی بسته باشند. اگر به اطراف خود توجه کنید مثال های فراوانی از پیمان اولیس پیدا میکنید.
مثلاً دانشجویان در فصل امتحان پسوردهای فیسبوک همدیگر را تغییر میدهند تا نتوانند وارد صفحه خود شوند و این برنامه تا پایان فصل امتحان ادامه مییابد.
اولین گام در توانبخشی معتادان به مصرف الکل آن است که آنها را مجبور کنند تا خانه و محل کار خود را از وجود الکل پاکسازی کنند تا به هنگام ضعف اراده بهانه ای برای غفلت و وسوسه نداشته باشند.
افرادی که دچار مشکل چاقی هستتند گاهی تن به عمل جراحی کاهش حجم معده میدهند تا نتوانند پرخوری کنند.
مثالی دیگر از پیمان اولیس این است که بعضی ترتیب کار را طوری می دهند که اگر در معامله ای عهد و پیمان خود را زیر پا بگذارند مجبور شوند به گروهی که مخالف عقیده و ایمان آنهاست کمک مالی کنند.
مثلاً زنی که یک عمر برای برقراری تساوی حقوق سیاهان و سفیدپوستان مبارزه کرده بود برای متعهد شدن به ترک سیگار چکی را با مبلغ بالا در وجه کوکلاکس کلان ها امضا کرد و نزد دوستی به امانت گذاشت با این شرط که اگر یک نخ هم سیگار بکشد دوستش چک را به نشانی کوکلاس کلان ها پست کند.
در همه این موارد افراد شرایط کنونی را طوری تنظیم میکنند که نتوانند در آینده مرتکب خطا شوند.
اگر خودمان را به دکل کشتی ببندیم میتوانیم از وسوسه هایی که در زمان حال گریبان ما را میگیرند پرهیز کنیم. با این ترفند م یتوانیم به شخصیت آرمانی و مطلوب خود نزدیک شویم. کلید پایبندی به پیمان اولیس این است که بدانیم ما در شرایط مختلف آدم های مختلفی هستیم. برای آنکه بتوانیم تصمیم های بهتری بگیریم باید با همه جنبه های وجود خود آشنا باشیم.
بخشی از کتاب مغز داستان شما/ دیوید ایگلمن/ ترجمه دکتر محمداسماعیل فلزی/ انتشارات مازیار
