بدن شما چگونه میفهمد کی وقت خوابیدن است؟ چرا بعد از ورود به یک منطقه ی زمانی جدید دچار پرواززدگی میشوید؟ چطور بر آن غلبه میکنید؟ چرا این سازگاری با منطقه ی زمانی جدید باعث میشود هنگام بازگشت به خانه احساس پرواززدگی بیشتری داشته باشید؟ چرا برخی از افراد از ملاتونین برای مقابله با این مشکلات استفاده می کنند؟ چرا و چگونه یک فنجان قهوه شما را بیدار نگه میدارد؟ و شاید مهم تر از همه اینکه چگونه متوجه میشوید که خواب کافی داشته اید؟
چه زمانی نیاز به خواب دارید؟
دو عامل اصلی وجود دارد که تعیین میکند شما چه زمانی میخواهید بخوابید و چه زمانی میخواهید بیدار شوید.
عامل اول سیگنالی است که از ساعت بیست و چهار ساعته ی داخلی شما که در اعماق مغزتان قرار دارد پخش میشود.
این ساعت یک ریتم چرخه ای و شبانه روزی ایجاد میکند که باعث میشود در زمان‌های منظمی از شب و روز احساس خستگی با هوشیاری کنید.
عامل دوم ماده ای شیمیایی است که در مغز شما ترشح میشود و فشار خواب ایجاد میکند. هر چه مدت زمان بیشتری بیدار باشید این ماده ی شیمیایی بیشتر تجمع می یابد و به تبع آن خواب آلودگی بیشتری احساس میکنید.
تعادل بین این دو عامل است که تعیین می کند در طول روز چقدر هوشیار و مراقب باشید، در هنگام شب چه زمانی احساس خستگی و آمادگی برای رفتن به رختخواب داشته باشید و تاحدی اینکه چقدر خوب بخوابید.
جغد شب یا چکاوک صبحگاهی؟
اگرچه هر انسانی یک الگوی ثابت بیست و چهار ساعته را به نمایش میگذارد اما نقاط اوج و پایین نسبی در مورد هر فرد به طور قابل ملاحظه ای با دیگران متفاوت است.
برای بعضی از افراد اوج بیداری در اوایل روز و اوج حضیض خواب آلودگی در اوایل شب اتفاق میافتد اینها تیپ صبحگاهی هستند و حدود ۴۰ درصد از جمعیت را تشکیل میدهند.
آنها ترجیح میدهند در هنگام طلوع آفتاب یا حوالی آن بیدار شوند. از انجام این کار خوشحال هستند و در این ساعات از روز عملکردی بهینه دارند.
دیگران تیپ شبانگاهی هستند و تقریباً ۳۰ درصد از جمعیت را تشکیل میدهند. به طور طبیعی ترجیح میدهند دیر به رختخواب بروند و متعاقباً صبح روز بعد دیرتر یا حتی بعد از ظهر از خواب بیدار شوند.
۳۰ درصد باقیمانده ی مردم بین تیپ صبحگاهی و شبانگاهی قرار دارند و اندکی متمایل به تیپ شبانگاهی هستند.
ممکن است اصطلاحاً این دو تیپ از افراد را به ترتیب «چکاوک صبح» و «جغد شب» بنامید.
برخلاف چکاوک‌های صبحگاهی جغدهای شب هر قدر هم تلاش کنند غالباً نمی‌توانند شبها زود بخوابند.
فقط در ساعات اولیه صبح است که میتوانند کم کم بخوابند از آنجا که جغدها دیرهنگام میخوابند طبیعتاً به شدت از زود بیدار شدن بیزار هستند. آنها قادر نیستند در این زمان عملکرد خوبی داشته باشند.
یکی از دلایل آن این است که در اوایل صبح به رغم بیدار شدن، مغز آنها در حالتی خواب مانند قرار می گیرد.
این موضوع به ویژه مربوط به منطقه ای به نام قشر پیش پیشانی است که بالای چشم قرار دارد و میتوان از آن به عنوان دفتر مرکزی مغز یاد کرد
قشر پیش پیشانی کنترل استدلا‌ل‌های منطقی و تفکرات سطح بالا را انجام میدهد و به بررسی و رسیدگی به احساسات کمک میکند هنگامی که یک جغد شب مجبور باشد خیلی زود بیدار شود قشر پیش پیشانی در حالت غیر فعال و آفلاین باقی میماند. مانند یک موتور سرد که صبح زود بعد از استارت زدن مدت زمانی طول میکشد تا گرم شود و به دمای عملیاتی برسد و قبل از آن کارایی لازم را نخواهد داشت.
چگونه تیپ خوابمان مشخص میشود؟
با چکاوک بودن یک بزرگسال که تیپ زمانی آنها هم شناخته میشود. قویاً توسط ژنتیک تعیین میشود.
اگر شما یک جغد شبانگاهی هستید، احتمالاً یکی از والدینتان یا هر دو جغد هستند.
متاسفانه جامعه از دو جهت با جغدهای شب نسبتاً نا عادلانه رفتار میکند اولاً به آنها برچسب تنبل بودن میزند، چون به این دلیل که جغد شب تا ساعتهای اولیه صبح نخوابیده است عادت دارد صبح ها دیرتر بیدار شود.
در واقع ترجیح خواب شب بر خواب صبح یک انتخاب است. و این سرنوشت ژنتیکی شان هست که میتونه شرایط رو تعیین کنه.
اما چه شد که جامعه طرفدار چکاوک‌ها شد؟ در واقع علی رغم بهبود زمان‌بندی‌های استاندارد اشتغال در جامعه امروزی، یک دلیل تکاملی هست:
انسان به احتمال زیاد به این صورت تکامل یافته است که در کنار خانواده یا حتی در کنار کل قبیله میخوابیده است . چون اکثریت قبیله در حوالی ساعت 9 میخوابیدند و 5 صبح بیدار بودند، فقط درصد کمی، باید به نگهبانی در حدود 1 تا 4 صبح میپرداختند. در نتیجه بازده کاری جمعیت بیشتر فعال در روز به جمعیت کمی که شب به نگهبانی میپرداختند غلبه کرده و امنیت بقا را بیشتر میکرده. در نتیجه طبیعت سازگاری بیشتری با گونه‌های فعال در صبح پیدا کرده است.
گزیده‌ای از کتاب…
کتاب چرا میخوابیم، به نویسندگی متیو واکر/ ترجمه ناهید ملکی/ نشر نوین
.این کتاب به صورت علمی به بررسی اهمیت موضوع «خواب» و چگونگی اثرگذاری آن بر سلامت و مغز انسان می‌پردازد. (معرفی کامل در بوک مگ) این کتاب بیش از ۴۰ زبان مختلف ترجمه شده، و بیل گیتس بنیان‌گذار شرکت مایکروسافت، این کتاب رو کتابی مهم و ضروری برای همگان معرفی کرده.
